Böbrek taşı, tıpta “nephrolithiasis” ya da, “urolithiasis” olarak bilinen, böbreklerde biriken sert madensel maddelere verilen addır.

Kalsiyum, oksalat, veya ürik asit gibi maddeler idrar içerisinde normalde beklenenden daha yüksek yoğunlukta bulunursa böbrek taşı oluşur. Bu maddeler kristaller halinde böbrekte çökelebilir ve zaman içerisinde büyüyerek böbrek taşını meydana getirir.

Risk etmenleri: Bazı hastalıklar ve alışkanlıklar bir kişide böbrek taşı oluşum riskini tetikler. Özellikle yaşamında daha önce kalsiyum taşı olan bir hastanın tekrar taş hastalığına sahip olma riski daha yüksektir. Geçmişte taş hastalığı olan hastalarda ikinci kez taş oluşma olasılığı bir yıl içerisinde %15, 10 yıl içerisinde % 80 dir. Gut hastalarında ve idrarında yüksek ürik asit bulunanlarda böbrek taşı riski fazladır. Ayrıca kristallerin oluşumuna yol açan bazı ilaçlar taş hastalığı riskini artırır. Sık veya sürekli ishal durumunda, ya da sıvı kaybı sonucu yoğun, asidik idrar çıkaran kişilerde böbrek taşı gelişebilir.

Taşı oluşturan kesin neden bilinmemekle beraber risk faktörleri şunlardır:

• Sık idrar yolu enfeksiyonu
• Böbrekteki yapısal bozukluklar
• Böbrek hastalığı olanlar (renal tübüler asidoz, kistik böbrek hastalığı)
• Beslenme alışkanlıkları
• Yetersiz sıvı alımı
• Sıcak iklim kuşağında yaşamak
• Hiperkalsiüri, sistinüri, hiperokzalüri, hiperürikozüri
• Bazı ilaçlar (asetazolamide, anti viral ilaçlar….)
• Bazı bağırsak hastalıkları (inflamatuar bağırsak hastalığı…)
• Genetik faktörler
• Geçirilmiş bağırsak ameliyatları (jejono ileal by-pass)
• Metabolik hastalıklar (örn. Hiperparatiroidizm, gut hastalığı…)

Önleme Yolları: Taş oluşumunda beslenme alışkanlıklarının de rolü büyüktür. Beslenme düzenine dikkat ederek büyük ölçüde taş oluşumunu önlemek mümkün.

• Başlıca su olmak kaydıyla bol miktarda (günde 2,5 litre) sıvı almak..
• Kola, gazoz gibi asitli içecekleri tüketmemek.
• Çay, kahve tüketimini azaltmak.
• Greyfurt suyu ve elma suyunun taş hastalığı riskini arttırabilir. Öte yandan saf limon suyu koruyucudur.
• Süt ve süt ürünlerinin hiç tüketilmemesi taş oluşum riskini arttırır. Kalsiyumdan yoksun diyetler uygulanmamalıdır. Süt, yoğurt, peynir gibi besinler makul ölçülerde tüketilmelidir.
• Bol lifli besinleri tercih edin.
• Yüksek oksalat içeren pancar, soya ürünleri, çikolata, kakao, kuru incir, karabiber, fındık, badem,susam, susam yağı, tatlı patates, bamya, lahana, maydanoz, haşhaş tohumu, ıspanak, çilek, böğürtlen vs besinleri aşırı tüketmemek.
• Taş hastalığı olanlarına alkol, ançuez, sardalya, sakatat, kuru bakliyat, mantar, ıspanak, kuşkonmaz, karnabahar ve et tüketimini kısıtlaması.
• Tuz kullanımını azaltmak.
• Aç karnına yoğurt suyu içmek.
• Vücudu terli bırakmamak.
• Aşırı soğuk su içmemek.
• Çıplak ayakla yere basmamak.
• Islak saçlarla dışarı çıkmamak.
• Bol bol hareket edip vücudu incitmeyecek şekilde egzersiz yapmak.