D vitamini eksikliği sadece kemik hastalıklarına neden olmamakta , başta kanser, enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklarada yol açmaktadır .
ÇAĞIMIZIN HASTALIĞI ; D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ
Ülkemizde ve Dünya’da D vitamini eksikliği salgın bir hastalık gibi hızla yayılmakta. Bu salgın sadece kemik hastalıklarına neden olmamakta , başta kanser, enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklar, otoimmün hastalıklar, nöropsikiatrik hastalıklar, koroner kalp hastalıkları ve hipertansiyon gibi çok sayıda hastalığa da yol açmaktadır.
D vitamini ; vücutta önemli görevleri olan yağda çözünen bir vitamindir. Diyetle alınan kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilmesini sağlar.Kemik erimesine yol açan bir hormon olan paratiroid hormonun salgılanmasını önler. Vücutta kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar, kemik ve kasların sağlığı için gereklidir.
D Vitaminin Doğal Kaynakları nelerdir?
D vitamini, güneş ışınları etkisiyle deride oluşur. Günlük D vitamini gereksinimi; kollar, bacaklar ve yüzün 20 dakika gün ışığına maruz kalmasıyla karşılanabilir. Gerekli güneş ışığı miktarı, kişinin yaşı, deri rengi, güneşe maruziyet süresi ve varsa diğer tıbbi sorunlara göre değişir. D vitaminin deride yapımı, yaşla giderek azalır. Deri rengi koyu olan kişilerde, yeterli D vitamininin deride oluşması için, özellikle kış aylarında uzun süreli gün ışığına gereksinim vardır. Güneş koruyucular (faktör 20 ve fazlası) kullananlarda deride D vitamini oluşamaz.
D vitaminin diğer önemli kaynağı gıdalardır. Bazı gıdalarda D vitamini doğal olarak bulunur ,yağlı balıklar, balık yağı, yumurta…Tereyağ, süt, yulaf, tatlı patates, yumurta sarısı, sıvı yağlar, karaciğer, özellikle yağlı olan deniz balıklarından somon, sardunya ve ton balığında bulunur. Bitkilerden maydanoz, ısırgan otu, yoncada mevcuttur.
Balık yağı alırken dikkat edin !
A vitamin, D vitamini aktivasyonu sağlar. Fakat A vitamininin fazlalığı ise D vitamininin aktivasyonunu azaltır.Bu sebeple bilinçsiz A vitamini kullanılmamalıdır. Bazı balık karaciğer yağlarında (cod liver oil) A vitamini ünite olarak D vitamininden daha fazladır. Bu duruma dikkat edilmeden daha yüksek D vitamini almak amacı ile fazla balık karaciğer yağı alınması zararlıdır. Balık yağı (fish oil) ise rahatlıkla tüketilebilir . Çünkü balık yağında, balık karaciğer yağından farklı olarak D vitamini ve A vitamini bulunmaz.
Bebeklerde D vitamini eksikliğine dikkat!
D vitamini yetersizliği her yaş grubunu etkilese de bundan en çok bebekler etkilenir.Bu duruma üç temel faktör yol açmaktadır;Hamilelik dönemde annenin D vitamini deposunun yetersiz olması,çocuğun yeteri kadar güneşlendirilmemesi , bebeğin yetersiz anne sütü alması .Doğum yapan kadınların birçoğunda kışın daha bariz olmak üzere D vitamini yetersizliği saptanmaktadır.Bu durumu önlemek için ülkemizde ve Dünyada her doğan çocuğa 1 yaşına kadar günde 400 ünite D vitamini verilmektedir.
Gebelikte D vitamini alımıza özen gösterin .
En az 2000 kadar genin sağlıklı çalışması D vitaminine bağlıdır. Bebek açısından D vitamini sinir dokusunda büyüme faktörü düzeylerini de yükseltir. Anne karnında yetersiz D vitamini alan bebeklerde şizofreni, bipolar bozukluk, otizm, tip I diyabet, alerji, astım, diş çürükleri, osteoporoz, düşük doğum tartısı gibi hastalıklara yol açabilmektedir .
Neden ve kimlerde D Vitamini eksikliği görülür ?
*Güneşten yeterince faydalanmamak. Kapalı mekanlarda çalışmak.
*Diyetle yetersiz D vitamini alımı.
*D vitamininin emilimini engelleyen hastalıklar (Çölyak , Crohn , kistik fibrozis ).
*Mide veya barsakların bir kısmının çıkarıldığı veya aşırı şişmanlık tedavisinde uygulanan gastrik- bypass ameliyatları sonrasında D vitamini eksikliği görülebilir.
*Karaciğer ve böbrek hastalıkları sebebiyle D vitamininin vücutta etkin formuna dönüşememesi.
*Kortizon , şişmanlık tedavisinde kullanılan ilaçlar , kolesterol ilaçları ,epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar D vitamin eksikliğine yol açar .
D Vitamini Eksikliğinin Tanısı
D vitamini eksikliği ve yetersizliği tanısı kanda bakılan D vitamini düzeyi ile konabilir.
· 30 ng/ml üzeri normal
· 20-30 ng/ml arası D vitamini yetersizliği
· 20 ng/ml altı D vitamini eksikliği olarak tanımlanır
D Vitamini Eksikliğinin Tedavisi nedir?
D Vitamini preparatları ile yapılır.Ülkemizdeki preparatlar, ya sadece D vitamini, veya kalsiyum ya da multivitaminlerde içerirler. D vitamini damla, şurup, draje, kapsül, çiğneme tableti, efervesan tablet ve ampül şeklinde piyasada bulunmaktadır.
Alınması gereken doz nedir?
D vitamini eksikliğinin nedenine ve ciddiyetine göre değişebilir, bu nedenle doktorunuza danışmalısınız.
D vitamininin barsakdan emilmesiyle ilgili sorun yaşayanlara D vitamini enjeksiyonla verilir.
Kalsiyum alımınız çok önemli !
D vitamini eksikliğinin tedavisinde günlük kalsiyum alımının da yeterli olması gerekir.
-31-50 yaş arası erişkinlerde: 1000 mg kalsiyum
-51 yaş üstü erişkinlerde 1200 mg kalsiyum alınmalıdır.
Kalsiyum gıdalarla alınabileceği gibi D vitaminiyle kombine formulasyonlarla da alınabilir.
Fazla doz D Vitamininin yan etkisi var mı?
D vitaminin gereğinden fazla alınması D vitamini zehirlenmesi denilen bir tablo yaratır. Bu durumda kan kalsiyumu yükselir (hiperkalsemi) ve buna bağlı sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu durumu önlemek için ilaç prospektusları dikkatli okunmalı, D vitamini içeren birkaç ilaç bir arada alınmamalıdır. (Örneğin multivitaminler ve D vitamini preparatları bir arada alınmamalıdır).
D Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi için ne yapalım?
Normal D vitamini düzeylerine sahip olmak için günlük alınması gereken D vitamini miktarı deri rengi, güneş maruziyeti, diyet alışkanlıkları ve altta yatan diğer tibbi sorunların olup olmamasına göre değişir. Deride yeterli D vitamini oluşumu için, haftada en az 2 kez ( saat 10:00 ile 15:00 arası hariç, çünkü bu saatler arasındaki güneş ışınları deri kanseri olasılığını artırır) yüz, kollar, bacaklar ve sırtın güneş koruyucu sürülmeden 20-30 dakika gün ışığına maruz bırakılması D vitamini sentezi için yeterli olmaktadır. Sisli havaların sık olduğu bölgeler, fabrika dumanları veya araba egzosları ile aşırı kirlenen havanın solunduğu alanlar, kapalı giyim tarzı tercihleri yeterli D vitamini oluşumunu engeller.